Tại sao kiểm soát nhiệt độ nhà màng quan trọng?
Để cây phát triển và khỏe mạnh, điều quan trọng là cây phải được nuôi dưỡng trong một môi trường sống phù hợp, hay còn gọi là môi trường vi khí hậu (microclimate). Độ ẩm cao hoặc nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp khiến cây dễ bị stress. Cây bị stress, sức đề kháng yếu là điều kiện thuận lợi để sâu bệnh hại tấn công. Môi trường được kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm tốt sẽ tăng năng suất cây trồng và tăng tốc độ thoát hơi nước để hấp thụ dinh dưỡng, dẫn đến chất lượng sản phẩm ngon hơn, tăng khả năng kiểm soát cây theo chu kỳ tăng trưởng.
Thử thách của việc kiểm soát nhiệt độ nhà màng là gì?
- Duy trì tính nhất quán: Có thể khó để duy trì nhiệt độ và độ ẩm nhất quán trong nhà kính. Nhiệt độ và độ ẩm thường xuyên thay đổi dễ làm cho cây trồng bị stress.
- Thoát hơi nước: Quản lý nhiệt độ và độ ẩm sẽ cho phép bạn kiểm soát tốc độ thoát hơi nước của cây trồng. Bằng cách giữ độ ẩm ở mức tối ưu, bạn có thể tăng độ bốc thoát hơi nước của lá.
- Đọng sương: Đọng sương sẽ hình thành trên cây, quả nếu độ ẩm không được kiểm soát tốt. Các khu vực đọng sương sẽ tạo ra một môi trường sản sinh ra bệnh và nấm mốc có tác động gây hại cho cây trồng.
- Ảnh hưởng bên ngoài: Điều quan trọng là phải nhận thức được những gì đang xảy ra bên ngoài và bên trong môi trường phát triển của cây trồng để cân bằng không khí bên ngoài và bên trong nhà màng, nhằm tạo môi trường ổn định cho cây trồng phát triển.
Phương pháp kiểm soát nhiệt độ nhà màng
Có nhiều phương pháp để kiểm soát nhiệt độ nhà màng, bao gồm hệ thống quạt, thông gió, tường ướt, lưới cắt nắng, nhiệt bức xạ và phun sương.
Quạt gió
Có 2 loại quạt được sử dụng để đảm bảo không khí trong nhà kính được chuyển động nhất quán. Thứ nhất là quạt gió ngang (HAF), được gắn trên mái và hai bên vách nhà kính. HAF là loại quạt giúp tăng tính sự đồng nhất nhiệt bên trong nhà với chi phí tiết kiệm, giúp cây trồng phát triển tương đồng. Thứ hai là quạt hút. Quạt hút làm mát nhà kính bằng cách hút không khí từ bên ngoài vào và trao đổi với không khí bên trong nhà kính. Sử dụng quạt hút giúp giữ cho nhà kính mát mẻ hơn và làm giảm độ ẩm.
Hệ thống quạt thông gió trồng Lan hồ điệp
Hệ thống thông gió
Khi thảo luận về hệ thống thông gió, điều đầu tiên cần ghi nhớ là cho dù bạn chọn phương pháp tự động hóa nào, hãy đảm bảo rằng bạn có một trạm khí tượng. Trạm khí tượng cho phép bạn theo dõi nhiệt độ, độ ẩm bên ngoài, bức xạ mặt trời, mức độ mưa và gió. Có hai phương pháp thông gió thường được áp dụng. Thông gió mái là một phương pháp làm mát thụ động, áp dụng hiện tượng đối lưu tự nhiên của không khí nóng. Thông gió vách được sử dụng để bảo vệ cây trồng thông qua việc tăng luồng không khí trong nhà kính.
Tường ướt
Tường ướt là một phương pháp làm mát tích cực giúp làm giảm nhiệt độ trong nhà kính. Phương pháp này sử dụng máng xối nước ở trên đỉnh, nước chảy xuống qua bức tường và về lại ống thu. Nước sau đó đi qua hệ thống lọc và tuần hoàn lại. Sự kết hợp 2 phương pháp tường ướt và quạt hút là 1 phương pháp hiệu quả, giúp tiết kiệm chi phí và làm giảm nhiệt độ nhà kính từ 10 – 15 độ. Khi áp dụng phương pháp tường ướt, điều quan trọng là phải theo dõi độ ẩm nhà kính và phải tắt nguồn cung cấp nước cho tường ướt nếu độ ẩm nhà kính quá cao.
Hệ thống tường ướt trồng Lan hồ điệp
Lưới cắt nắng
Lưới cắt nắng là tấm lưới cuộn theo đường ray nằm phía trên cây trồng. Tận dụng bức xạ mặt trời sẽ giúp tiết kiệm chi phí nhưng cần đảm bảo kiểm soát mức độ tiếp xúc của bức xạ mặt trời với cây trồng và sử dụng lưới cắt nắng để bảo vệ cây trồng khỏi bị đốt cháy. Một yếu tố quan trọng khác cần xem xét là mức độ truyền tải. Khi chọn loại lưới cách nắng, việc chọn loại có mắt lưới dày hoặc thưa sẽ tác động đáng kể đến khí hậu. Mắt lưới thưa hơn giải quyết vấn đề độ ẩm quá cao trong khi mắt lưới dày hơn giúp giữ lại độ ẩm và nhiệt độ nhà kính. Lưới cách nắng được sử dụng để hạn chế giảm nhiệt độ vào ban đêm và giảm stress cây trồng ở vùng khí hậu lạnh hơn.
Phun sương
Cây con, cây cấy mô và rau củ phù hợp với môi trường ẩm ướt hơn. Tùy thuộc vào địa điểm và môi trường trồng cây, cần xem xét bổ sung thêm hệ thống kiểm soát độ ẩm. Một phương pháp hiệu quả về chi phí là sử dụng hệ thống phun sương trên toàn bộ cây trồng. Tuy nhiên, có 1 vấn đề tiềm ẩn với phương pháp này là những giọt nước lớn có thể rơi xuống và ảnh hưởng đến cây trồng. Một phương pháp khác là sử dụng hệ thống phun sương áp suất cao nhằm tạo ra các hạt nước siêu nhỏ, giúp tăng độ ẩm không khí mà không gây ảnh hưởng đến cây trồng. Sự kết hợp 2 phương pháp lưới cách nắng và hệ thống phun sương giúp giữ độ ẩm trong nhà kính.
Hệ thống phun sương trong nhà kính
Vai trò của quạt đối lưu trong kiểm soát nhiệt độ nhà màng
Quạt đối lưu hay còn gọi là quạt gió ngang (HAF) là một thiết bị thường được sử dụng để gắn trên mái bên trong các nhà kính canh tác nông nghiệp công nghệ cao, đây là một trong những thiết bị thường được sử dụng để tối ưu điều kiện vi khí hậu trong nhà kính. Trước khi hệ thống quạt đối lưu được phát triển và ứng dụng vào trong canh tác nhà kính, người ta thường ghi nhận sự chênh lệch nhiệt độ giữa 2 đầu đối diện trong nhà kính từ 0.350C đến 0.450C. Ngày nay, với hệ thống quạt đối lưu được lắp đặt đúng cách, giúp điều kiện vi khí hậu trong nhà kính có sự đồng nhất cao và hầu như không có sự chênh lệch về nhiệt độ tại bất cứ điểm nào bên trong nhà kính.
Chức năng chính của quạt đối lưu là tạo ra sự di chuyển liên tục của dòng không khí bên trong nhà kính, tạo môi trường vi khí hậu đồng nhất cho cây sinh trưởng và phát triển đồng đều, với các vai trò sau:
- Loại bỏ sự phân tầng không khí: trong điều kiện vi khí hậu của nhà kính, không khí sẽ bị phân tầng và di chuyển theo 1 hướng, quạt đối lưu có vai trò tạo sự nhiễu loạn của dòng không khí này, từ đó giúp không khí lưu thông tốt hơn, loại bỏ sự phân tầng và sự chênh lệch nhiệt độ tại các điểm trong nhà kính.
- Giảm bệnh hại trên lá: khi nhiệt độ bề mặt lá thấp hơn nhiều so với nhiệt độ không khí, sự ngưng tụ xảy ra tạo các giọt sương đọng trên lá, tạo môi trường thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Hệ thống quạt đối lưu giúp dòng không khí được di chuyển liên tục sẽ giảm độ ẩm từ tán cây, cân bằng độ ẩm không khí, tạo vi khí hậu khô hơn giúp tránh xảy ra hiện tượng này.
- Bổ sung lượng CO2 cho cây quang hợp: vào ban ngày, quá trình quang hợp làm cạn kiệt CO2 ở vùng không khí xung quanh lá cây. Không khí chuyển động nhờ hệ thống quạt đối lưu sẽ thay thế lớp không khí này bằng luồng không khí có hàm lượng CO2 cao hơn.
Quạt đối lưu được lắp đặt trong nhà kính tại dự án của Finom
Khi lắp đặt hệ thống quạt đối lưu, Quý khách cần lưu ý một số lỗi lắp đặt phổ biến gồm quạt không đủ công suất, vị trí lắp đặt quạt và bảo trì hệ thống trong quá trình sử dụng:
- Cung cấp đủ công suất quạt: để hệ thống quạt đối lưu hoạt động hiệu quả, tổng lưu lượng gió của hệ thống nên bằng khoảng 36.6 lần diện tích sàn. Ví dụ, trên diện tích nhà kính 1000m2, lưu lượng gió của hệ thống cần thiết là 1000 x 36.6 = 36.600 m3/giờ. Nếu Quý khách sử dụng loại quạt đối lưu có lưu lượng gió là 5.000 m3/giờ, thì số lượng quạt đối lưu cần lắp cho 1000m2 = 36.600/5.000 = 7.32, vậy quý khách cần trung bình 7 – 8 cái quạt đối lưu. Nếu nhà kính trồng các loại cây thân leo cao như cà chua, dưa lưới…Quý khách cần một công suất dư hơn một chút để hệ thống hoạt động hiệu quả hơn.
- Vị trí đặt quạt đối lưu: các quạt nên được đặt ở vị trí trung tâm của khối không khí trong nhà kính, mỗi quạt nên đặt cách nhau 12 – 15 mét, đặt quạt ở vị trí trên cao cách mặt sàn nhà kính trên 3 mét. Các quạt không nên đặt quá xa nhau dẫn tới luồng không khí không được di chuyển liên tục.
Và đừng quên thường xuyên vệ sinh, lau chùi hệ thống quạt vì sau một thời gian sử dụng, bụi sẽ bám trên cánh quạt và động cơ làm giảm năng suất hoạt động của hệ thống.
